Weerstandsvermogen en risicomanagement

Om de horizontale verantwoording te versterken zijn gemeenten verplicht om een basis set van vijf  financiële kengetallen op te nemen in de paragraaf weerstandsvermogen. De kengetallen vormen een verbinding tussen de verschillende aspecten die de raad in haar beoordeling van de financiële positie kan betrekken om daar een verantwoord oordeel over te kunnen geven. Zij leveren daarmee ook een bijdrage aan hun kaderstellende en controlerende rol. Het gebruik van kengetallen heeft geen functie als normeringsinstrument in het kader van het financieel toezicht door de provincies of het Rijk. Het gaat om de volgende kengetallen:

1. Netto schuldquote,

1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

2. Solvabiliteitsratio
3. Kengetal grondexploitatie
4. Structurele exploitatieruimte
5. Belastingcapaciteit; woonlasten meerpersoonshuishoudens

Bij de jaarrekening van 2023 zijn er positieve ontwikkelingen te zien in de financiële gezondheid van Beverwijk. Zo is de netto schuldquote afgenomen (t.o.v. de begroting 2023), wat duidt op een verbeterde financiële positie. Deze afname wordt nog verder versterkt wanneer we kijken naar de gecorrigeerde netto schuldquote, die ook een daling vertoont. Daarnaast is de solvabiliteit op een vergelijkbaar niveau gebleven, wat aangeeft dat Beverwijk meer eigen vermogen heeft ten opzichte van de totale activa. De kengetallen moeten ook tegen die achtergrond worden bezien.
Netto schuldquote
De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de gemeentelijke schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft dus een indicatie van de mate waarin de kapitaallasten (rente en aflossing) op de exploitatie drukken. Daarnaast zegt het kengetal ook iets over de flexibiliteit van de begroting. Hoe hoger de schuld hoe meer kapitaallasten er zijn waardoor de begroting minder flexibel wordt. De netto schuldquote wordt berekend door de netto schuld conform BBV te delen door de totale baten (exclusief mutaties reserves). Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote weergegeven zonder en met correctie voor verstrekte leningen. Met een indicator score van 19% eind 2023 is onze schuldquote voldoende te noemen.
Solvabiliteit
De solvabiliteitsratio geeft de mate aan waarmee de gemeentelijke bezittingen zijn betaald met eigen middelen. Anders gezegd: het aandeel van het eigen vermogen in het totaal vermogen. Hoe hoger de verhouding eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen (het financiële kengetal Solvabiliteitsratio), hoe gezonder de gemeente.
De VNG geeft als signaalwaarde een percentage van 20%. Het percentage van Beverwijk bedroeg dit jaar 37%. Beverwijk voldoet dus op dit moment aan de VNG-norm. Nederlandse gemeenten gaan vanwege het artikel 12 vangnet uit de Financiële Verhoudingswet niet failliet en worden nooit geliquideerd. Daarom heeft dit kengetal ondanks deze signaalwaarde maar beperkte waarde. Ook worden investeringen in maatschappelijk nut geactiveerd die niet verkoopbaar zijn, zodat de reserves niet de liquiditeitswaarde weergeven. De vraag of de gemeente de schuld met zijn inkomen kan betalen, is daarom veel belangrijker.

Kengetal grondexploitatie

Het financiële kengetal Grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde) is ten opzichte van de jaarlijkse baten. Wanneer een gemeente grond tegen de veel lagere prijs van landbouwgrond heeft aangekocht, loopt ze veel minder risico dan wanneer er dure grond is aangekocht en de vraag naar woningen stagneert. Een getal van 10% of hoger wordt gezien als kwetsbaar. Voor Beverwijk kwam het percentage dit jaar uit op -2 %. Dit is 1 % lager dan bij de jaarrekening van afgelopen jaar. Dus geen of zeer weinig risico.

Kengetal structurele exploitatieruimte

Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele vrije exploitatieruimte is binnen de vastgestelde begroting. Daarnaast geeft dit kengetal ook aan of een gemeente in staat is om structurele tegenvallers op te vangen, dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid. Onze gemeente scoort op dit kengetal eind 2023 een voldoende met waarde 5%.

Belastingcapaciteit; woonlasten meerpersoonshuishoudens
De belastingcapaciteit is de ruimte die de gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen en wordt
berekend aan de hand van de woonlasten. Onder woonlasten verstaan we de ozb, rioolheffing en

afvalstoffenheffing voor een woning met de gemiddelde Woz-waarde. Dit kengetal wordt berekend door de totale woonlasten van de meerpersoonshuishouden van Beverwijk van 2023 te vergelijken met het landelijk gemiddelde 2022. Woonlasten onder het landelijk gemiddelde waardeert men als 'voldoende', woonlasten tussen het landelijk gemiddelde en 120% als 'matig' en woonlasten hoger dan 120% als 'onvoldoende'. In de gemeente Beverwijk bevinden de woonlasten zich in 2023 ten opzichte van het gewogen landelijk gemiddelde op 93 % en kwalificeert het kengetal 'voldoende'.

Conclusie

Voor Beverwijk is het duidelijk dat de financiële positie solide is. Onze financiële stabiliteit wordt gedragen door voldoende structurele exploitatieruimte. Het weerstandsvermogen laat zien dat Beverwijk voldoende weerbaar is om op lange termijn te blijven voldoen aan de verplichtingen. Beverwijk heeft op basis van het structureel evenwicht en de onbenutte belastingcapaciteit wel enige flexibiliteit. Dit alles neemt niet weg dat voorzichtigheid geboden blijft gelet op de ontwikkelingen in de algemene uitkering in relatie tot de uitvoering van de wettelijke taken en de gemeentelijke ambities.